Źródło zdjęć: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/174090,Historia-poszukiwan-na-powazkowskiej-Laczce.html
Kwatera „Ł”, czyli „Łączka” znajduje się na cmentarzu wojskowym na warszawskich Powązkach i jest jednym z najbardziej znanych stanowisk polskiej archeologii sądowej. Poszukiwano tu przede wszystkim szczątków ofiar komunistycznego więzienia przy ulicy Rakowieckiej (Mokotów).
Efekty badań można oglądać w formie Wirtualnej Łączki Instytutu Pamięci Narodowej:
Zaginieni bez śladu
Pochówki odbywały się w tajemnicy, dlatego nie były uwzględniane w spisach cmentarnych. Przez wiele lat przeprowadzono działania mające na celu zatarcie wszelkich śladów. Należy tu wspomnieć szczególnie o pochówkach podpułkowników i pułkowników oraz innych osób zasłużonych dla władzy komunistycznej (i nierzadko odpowiedzialnych za wyroki wydawane na ofiary pochowane na „Łączce”). Odbywały się one na początku lat ’80 na obszarze kwatery „Ł”, nad jamami grobowymi ofiar. Nieco dalej pochówki więźniów ukryto pod asfaltową drogą. Jak więc udało się odnaleźć szczątki skazańców?
Istotnym źródłem były opowieści samych grabarzy oraz innych świadków. Rodziny zaginionych przez całe dekady żyły ze świadomością, gdzie spoczywają ich bliscy, jednak oficjalnie można było oddać im hołd dopiero po upadku komunizmu. W 1991 roku w miejscu pochówków wybudowano pomnik dla ofiar warszawskich więzień.
2012-2017 – badania IPN
Badania „Łączki” zaczęły się w roku 2012. Poprzedzone były pracami w miejscu, gdzie przebiegała wspomniana już asfaltowa droga, wyznaczająca jedną z granic badanego terenu (prace te kontynuowano również po 2012 roku).
W latach 1948-1956 na Łączkę przewieziono zwłoki ok. 300 osób. Wg. wywiadu z prof. K. Szwagrzykiem dzięki badaniom udało się zidentyfikować ok. 1/4 z nich. Należy jednak zakładać, że liczba ta będzie się zwiększać.
IPN umożliwia chętnym przekazywanie próbek własnego DNA, w celu porównywania go z DNA pochodzącym ze szczątków nieznanych ofiar.
Kim były ofiary?
Straconych przywożono głównie z więzienia na Rakowieckiej, jednak odnaleziono tu też szczątki osób z innych warszawskich więzień i aresztów.
IPN wymienia: „wybitnych przedstawicieli antykomunistycznego ruchu oporu, oficerów i żołnierzy Armii Krajowej, WiN, NSZ, NZW, „cichociemnych”, powstańców warszawskich, kawalerów „Virtuti Militari”, ofiar masowego terroru, ludzi skazanych na mocy wyroków sądowych komunistycznego systemu” (źródło, dostęp 06.03.2024)
Baza osób odnalezionych w ramach działań Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN dotyczących Łączki oraz innych projektów, znajduje się pod linkiem:
https://poszukiwania.ipn.gov.pl/bbp/odnalezieni
Źródła:
https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/174090,Historia-poszukiwan-na-powazkowskiej-Laczce.html
https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/prof-k-szwagrzyk-dzis-laczka-jest-juz-znana-wszystkim-polakom,420170.html